Του Αγίου Αντωνίου σήμερα και ένα μεγάλο ποσοστό της Κύπρου έχει την τιμητική του.
Δεν μπορούμε να μην ευχηθούμε βεβαίως τα καλύτερα σε ένα δικό μας φίλο και συνεργάτη. Τον Δρ. Αντώνη Στ. Στυλιανού.
Ένα δυνατό χαρτί στον ακαδημαϊκό και πολιτικό χώρο και όχι μόνο. Χωρίς σκοπιμότητες, χωρίς παραποθκιές και ανηθικότητες, ο Αντώνης συνεχίζει το δικό του δρόμο. Της μόρφωσης, της μετάδοσης απόψεων και αναλύσεων και του ορθολογισμού.
Χρόνια πολλά.
***Η Efimerida-Cy φιλοξενεί αρθρογραφία, απόψεις και τοποθετήσεις από όλους τους χώρους και το όλο φάσμα του κοινωνικού γίνεσθαι της Κύπρου***.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πρόσφατα τον πρώτο γύρο άμεσων επενδύσεων μετοχικού κεφαλαίου στα πλαίσια του νεοσυσταθέντος Ταμείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας. Το ύψος των επενδύσεων ανέρχεται στα 178 περίπου εκατομμύρια ευρώ και ο πρωταρχικός στόχος των επενδύσεων είναι η ανάπτυξη και επέκταση πρωτοποριακών καινοτομιών στους τομείς της κυκλικής οικονομίας, της προηγμένης παραγωγής, της υγείας αλλά και διάφοροι επιμέρους τομείς μέσω της δράσεις εξαιρετικά καινοτόμων νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Τονίζεται ότι το Ταμείο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2020 και αποτελεί το πρώτο στο είδος του όσον αφορά την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη μορφή άμεσων επενδύσεων μετοχικού τύπου, με το ποσοστό συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο της Ένωσης να κυμαίνεται μεταξύ 10-25%, ενώ η χρηματοδότηση γίνεται στην βάση ενδελεχούς αξιολόγησης και διαδικασίας δέουσας επιμέλειας. Το Ταμείο στηρίζει φυσικά την ισότητα και την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων αλλά συμβάλει ταυτόχρονα στη βιωσιμότητα, με ιδιαίτερη έμφαση στην υγεία, την ανθεκτικότητα και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, ενώ ο ρόλος του καθίσταται πλέον, εν καιρώ της πανδημίας του κορονοϊού, ακόμη πιο σημαντικός, λόγω της κρίσης που προκλήθηκε σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και στις καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις από την πανδημία.
Σύμφωνα με την αρμόδια Επίτροπο Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πρωτοβουλία της Επιτροπής στοχεύει στην γεφύρωση του χρηματοδοτικού κενού για τις ιδιαίτερα καινοτόμες επιχειρήσεις, την αποδέσμευση πρόσθετων ιδιωτικών επενδύσεων και θα προσφέρουν την δυνατότητα στις επιχειρήσεις αυτές να επεκταθούν στην Ευρώπη, αντί να παραμένουν μικρές ή να μετεγκαθίστανται σε άλλες περιοχές. Υπενθυμίζεται ότι σε προηγούμενη δράση της μέσω του πιλοτικού προγράμματος «Accelerator», η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επιλέξει 293 επιχειρήσεις για χρηματοδότηση πέραν των 563 εκατομμυρίων ευρώ από τον Δεκέμβριο του 2019.
Παραδείγματα εταιρειών που εμπίπτουν στο φάσμα του επενδυτικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν εταιρείες που αφορούν την καινοτόμο ιατρική και βελτιώνουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα της ζωής των ασθενών, την παροχή οικονομικά προσιτής συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο των πραγμάτων παγκοσμίως, την αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, την αξιοποίηση ανοικτών δεδομένων υψηλής ποιότητας και μοντέλων μηχανικής μάθησης κ.ο.κ.
Βασική αρχή που διέπει τις δράσεις για την προώθηση και στήριξη της καινοτομίας είναι το ότι οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία αποτελούν κατ’ ουσία επενδύσεις στο ίδιο το μέλλον μας, λόγω ακριβώς της αλληλεξάρτησης των δράσεων μας με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Καθιστούν τις χώρες μας αλλά και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση ανταγωνιστικές στο παγκόσμιο τεχνολογικό περιβάλλον, ενώ μέσω του νέου Ταμείου Ευρωπαϊκής Καινοτομίας διασφαλίζεται η διατήρηση του μοναδικού κοινωνικού μοντέλου της Ένωσης που διέπεται από τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες που χαρακτηρίζουν το σύνολο των δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επιπρόσθετη αξία της συμμετοχής της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφορά, παράλληλα, στο γεγονός ότι προωθούνται οι πανευρωπαϊκές συνεργασίες αλλά και η πρόσβαση των τοπικών καινοτόμων και νεοφυών επιχειρήσεων στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά, την ίδια ώρα που επωφελούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια, όπως το υπό αναφορά κονδύλι χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, οι στόχοι που οφείλουμε να προσηλώσουμε το ενδιαφέρον μας όσον αφορά στην προώθηση της καινοτομίας αφορούν στην ενίσχυση της θέσης των καινοτόμων και νεοφυών επιχειρήσεων στην ευρύτερη αγορά, την ενίσχυση της βιομηχανικής καινοτομίας, της στήριξης των μικρών επιχειρήσεων, την αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών ζητημάτων, την μετατροπή των τεχνολογικών καινοτομιών σε βιώσιμα προϊόντα με πραγματικές εμπορικές δυνατότητες αλλά και την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας.
Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
***Η Efimerida-Cy φιλοξενεί αρθρογραφία, απόψεις και τοποθετήσεις από όλους τους χώρους και το όλο φάσμα του κοινωνικού γίνεσθαι της Κύπρου***.
Μετά από έντονες διαβουλεύσεις και αρκετά αδιέξοδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για τις σχέσεις των δυο μετά την λήξη της μεταβατικής περιόδου μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμφωνία χαρακτηρίζεται από ένα έντονο πνεύμα συμβιβασμού που ξεπερνά σε αρκετές περιπτώσεις τις κόκκινες γραμμές που είχαν θέσει οι δυο πλευρές στην διάρκεια του έτους. Στα μείζονα ζητήματα που είχαν τεθεί καθ’ όλη την διάρκεια του έτους επιτεύχθηκε συμβιβαστική λύση, που δημιουργεί όμως διάφορες αντιδράσεις σε διαφορετικά επίπεδα στις δυο πλευρές της Μάγχης.
Οι αλλαγές ούτως ή άλλως είναι και θα συνεχίσουν να είναι δραστικές. Πλέον ο φόβος της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς συμφωνία έχει απομακρυνθεί, παραμένουν όμως πολλά ανοικτά μέτωπα και σίγουρα πολλές αλλαγές, η ουσία των οποίων θα φανεί στους επόμενους μήνες και χρόνια. Είναι δεδομένο ότι οι επιχειρήσεις ειδικά και ο γενικός πληθυσμός γενικότερα θα πρέπει να αναμένουν ουσιαστικές αλλαγές από την υφιστάμενη τάξη πραγμάτων, μετά την επίτευξη της συμφωνίας σε όλους τους τομείς, συμπελιμβανομένων των ταξιδιών και την παραμονή εντός του Ηνωμένου Βασιλείου ή των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμφωνία αποχώρησης αναμένεται να εγκριθεί από την Βουλή των Κοινοτήτων και τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν την πάροδο του Δεκεμβρίου, ενώ οι πρώτες αντιδράσεις είναι διιστάμενες, με δεδομένο το πολιτικό περιβάλλον στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και την αμηχανία που υπάρχει λόγω της ανακοίνωσης στα πολύ τελευταία χρονικά περιθώρια για την επίτευξη της συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όσον αφορά την καθεαυτή συμφωνία θα πρέπει να σημειωθεί εκ των προτέρων ότι αυτή περιλαμβάνεται σε ένα νομικό κείμενο 1300 σελίδων, με πολύπλοκη ορολογία και επιμέρους ζητήματα που χρήζουν περαιτέρω διευκρίνησης. Δεδομένο αποτελεί το γεγονός ότι θα πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι τα μέχρι στιγμής δεδομένα αλλάζουν άρδην, με τις επιχειρήσεις αλλά και τους πολίτες να καλούνται να αντιληφθούν ότι η κατάσταση θα είναι διαφορετική, σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης θεωρήσεων, τις δηλώσεις στα τελωνεία, την παραμονή σε κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την εργασία κ.ο.κ. Υπενθυμίζεται ότι σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα από την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου για αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016 και την τελική του έξοδο την 31η Ιανουαρίου 2020, οι διαπραγματεύσεις ήταν έντονες και συχνά οδηγούσαν σε αδιέξοδα, λόγω της αδυναμίας των δυο πλευρών – Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου – να καταλήξουν σε συμβιβασμό τα καίρια ζητήματα που αφορούσαν την μελλοντική σχέση των δυο. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε παραμονή Χριστουγέννων καλύπτει όλο το εύρος των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δυο μερών και εκτιμάται σε αξία στα 668 εκατομμύρια στερλίνες τον χρόνο, με την μεταβατική περίοδο να καταλήγει στα πέντε έτη. Τομείς όπως το πρόγραμμα Εράσμους για την ανταλλαγή φοιτητών δεν περιλαμβάνονται στην συμφωνία, με εξαιρέσεις φοιτητές που προέρχονται από την Βόρεια Ιρλανδία, ενώ ζητήματα που αφορούν τα αλιευτικά δικαιώματα και ζητήματα ανταγωνισμού καλύπτονται από την συμφωνία που έχει επιτευχθεί.
Ως έχει τονιστεί πολλάκις η συμφωνία επιτυγχάνει την ομαλότερη κατά το δυνατόν μετάβαση από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτρέπει το ενδεχόμενο της λήξης της μεταβατικής περιόδου χωρίς συμφωνία, κάτι που θα μας οδηγούσε σε αχαρτογράφητα ύδατα. Τα βασικότερα σημεία της συμφωνίας, που αποτέλεσαν και την ουσία των διαβουλεύσεων και των διαφωνιών κατά την διάρκεια των συνομιλιών, αφορούν στους τομείς της αλιείας, της εφαρμογής των κανόνων του υγιούς ανταγωνισμού, την επίλυση των διαφορών που προκύπτουν από την συμφωνία αλλά και την εφαρμογή των κανόνων που αφορούν στην πρόσβαση στην ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην επίλυση των διαφορών, την διακίνηση ατόμων, την παροχή υπηρεσιών, την προστασία των δεδομένων και της πληροφορίας, τους κανόνες για την πιστοποίηση των προϊόντων, την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων και τον τομέα της ασφάλειας.
Ήδη υπάρχουν αντιδράσεις στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και αλλού που αφορούν στην κατάληξη των διαπραγματεύσεων, όμως εκ πρώτης όψεως η συμφωνία που έχει επιτευχθεί αποτρέπει το ενδεχόμενο της άτακτης εξόδου την 31/12/2020 και το χάος που αυτή θα δημιουργούσε. Η οριστικοποίηση της συμφωνίας σημαίνει ότι θα υπάρχει πλέον η δυνατότητα μετάβασης σε μια νέα εποχή με τον όσο το δυνατόν ομαλότερο τρόπο, χωρίς να δημιουργούνται άμεσα και απρόοπτα προβλήματα που εάν και εφόσον δημιουργηθούν θα μπορούν να επιλυθούν με τους τρόπους που προβλέπει η συμφωνία. Για τα ευρωπαϊκά κράτη, η επίτευξη της συμφωνίας σημαίνει ότι πλέον μπορούμε, ως Ευρώπη, να αφήσουμε το Brexit στο παρελθόν και να προχωρήσουμε με την περαιτέρω ενσωμάτωση και ενοποίηση της Ένωσης, ενώ για το Ηνωμένο Βασίλειο σημαίνει το τέλος ενός μακρού δρόμου που αποφάσισε η κυρίαρχη λαϊκή βούληση της χώρας, με οφέλη, αλλά και ζημίες, και για τις δυο πλευρές.
Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
***Η Efimerida-Cy φιλοξενεί αρθρογραφία, απόψεις και τοποθετήσεις από όλους τους χώρους και το όλο φάσμα του κοινωνικού γίνεσθαι της Κύπρου***.
Από μια κλωστή κοινοβουλευτικής ισορροπίας κρέμεται, πλέον, ο κρατικός προϋπολογισμός του 2021, λόγω της απόφασης του ΔΗ.ΚΟ να καταψηφίσει τον προϋπολογισμό αν δεν δοθούν τα αιτούμενα έγγραφα από τον Γενικό Ελεγκτή, τα οποία δεν έχουν σχέση, φυσικά, με την ουσία του προϋπολογισμού, αλλά αποτελούν αλλότριο θέμα για το οποίο ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας έχει γνωματεύσει ως προς την μη απόδοσή τους στον Γενικό Ελεγκτή λόγω της εξέτασής τους από Ερευνητική Επιτροπή για το επενδυτικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η καταψήφιση του προϋπολογισμού δεν συνεπάγεται καμίας άλλης πολιτικής ή συνταγματικά ρητά καθορισμένης πράξης παρά της παράλυσης του κράτους για σκοπούς αλλότριους με την λειτουργία της δημοκρατίας. Χωρίς την ψήφιση του προϋπολογισμού δεν μπορεί να λειτουργήσει το κράτος, το οποίο εν τοιαύτη περιπτώσει λειτουργεί υπό διαφορετικό καθεστώς το οποίο δεν επιτρέπει αναπτυξιακές δαπάνες παρά μόνο την συντήρηση του.
Η σύνεση και η συναίνεση με την οποία πορεύθηκε η Κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια τίθενται πλέον στην κόψη του ξυραφιού. Η διάκριση των εξουσιών εμβάλλεται από την απόφαση της πλειοψηφίας της Βουλής να ψηφίσει ή να καταψηφίσει τον προϋπολογισμό για λόγους που δεν εμπίπτουν στις δημοσιονομικές διατάξεις που προβλέπονται εκ του Συντάγματος και δεν συνάδουν με τον έλεγχο των δαπανών του κράτους αλλά, προφανώς, στην άσκηση πίεσης προς την εκτελεστική εξουσία να πράξει διαφορετικά σε σχέση με γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα και για σκοπό ξένο προς το καθεαυτόν ζήτημα της οικονομικής / δημοσιονομικής της πολιτικής.
Ουδέποτε στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχει καταψηφιστεί ο κρατικός προϋπολογισμός παρά μόνο το 1963 όταν καταχρηστικά οι 15 Τουρκοκύπριοι βουλευτές αποχώρησαν από το νομοθετικό σώμα και κατ’ επέκταση της διακυβέρνησης του κράτους με στόχο τους, ως αποδείχθηκε εκ των γεγονότων που ακολούθησαν, την προσπάθεια διάλυσης του κράτους. Τότε, η Κυβέρνηση λειτούργησε με το πλαίσιο των δωδεκατημορίων και κατ’ επίκληση του δικαίου της ανάγκης που αποτελεί, έκτοτε, βασικό χαρακτηριστικό της κυπριακής συνταγματικής τάξης, λόγω της επακολουθήσασας τουρκικής εισβολής του 1974 και της προηγηθείσας αποχώρησης των Τουρκοκυπρίων εκπροσώπων από την διακυβέρνηση του κράτους ως προβλέπεται στο Σύνταγμα του 1960. Το 2003 υπήρξε μια τεχνική καθυστέρηση, όπου το κράτος λειτούργησε για μικρό χρονικό διάστημα στη βάση των δωδεκατημορίων.
Ο προϋπολογισμός αποτελεί νόμο για τους έκδοσής του βάσει του Άρθρου 52 του Συντάγματος και για την κρίση της συνταγματικότητας του βάσει του Άρθρου 140 του Συντάγματος, με την σχετική νομολογία να οριοθετείται από την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην αναφορά Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων (Αρ. 3) (Αναφορές Αρ. 1/93/, 2/93, 3/93, 4/93, 5/93, 1/94 και Προσφυγή Αρ. 43/94), (1994) 3 ΑΑΔ 93. Υπενθυμίζεται ότι ο προϋπολογισμός ψηφίζεται από τη Βουλή η οποία μέσα στην άσκηση αυτής της αρμοδιότητας έχει το δικαίωμα να μειώσει οποιοδήποτε κονδύλι, με τον μόνο περιορισμό που απορρέει ρητά από το Συντάγμα τον προβλεπόμενο από το Άρθρο 80 του Συντάγματος περιορισμό που προνοεί πως καμία πρόταση νόμου που συνεπάγεται αύξηση των εξόδων δεν δύναται να υποβληθεί από βουλευτή.
Επί του νομικού ερωτήματος για το ποια θα είναι η νομική θέση εάν η Βουλή των Αντιπροσώπων αρνηθεί να ψηφίσει τον Προϋπολογισμό, υπάρχει σημείωμα του τότε Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας Κρίτωνα Τορναρίτη της 30ης Ιανουαρίου 1982, η οποία αποτελεί την πρώτη απόπειρα απάντησης του ερωτήματος, ενώ σε μεταγενέστερο στάδιο υπήρξαν ελάχιστες συζητήσεις επί του θέματος. Στο σημείωμα του 1982 αναφέρεται λήμμα από σχετική απόφαση του αείμνηστου συνταγματολόγου Σαριπόλου του 1923 σε σχέση με τον προϋπολογισμό της Ελληνικής Κυβερνήσεως, το πολιτειακό σύστημα της οποίας, όμως, διαφέρει από το κυπριακό. Ο τότε Γενικός Εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφέρει ότι: «Η εκ μέρους της Βουλής των Αντιπροσώπων ενέργεια της μη ψήφισης του προϋπολογισμού για να ασκήσει πίεση επί της εκτελεστικής εξουσίας δεν φαίνεται να συνάδει με την καλή τη πίστει άσκηση της συνταγματικής εξουσίας της Βουλής των Αντιπροσώπων για ψήφιση του προϋπολογισμού που είναι η άσκηση ελέγχου επί των δαπανών της Δημοκρατίας και όχι άσκηση πίεσης πάνω στην εκτελεστική εξουσία δι’ άλλους σκοπούς.» Γίνεται, παράλληλα, αναφορά στην δυνατότητα επίκλησης του δικαίου της ανάγκης, ως αυτή αναγνωρίζεται στο συνταγματικό δίκαιο της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω της υπόθεσης Μουσταφά Ιμπραχήμ.
Πλέον, υπάρχουν ιδιάζουσες συνθήκες, λόγω της πανδημίας του νέου κορονοϊού, όπου το κράτος έχει δεσμευτεί με διάφορα σχέδια στήριξης τα οποία προσβλέπουν στην αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, με την αναστολή εργασιών επιχειρήσεων, τα σχέδια στήριξης εργαζομένων, τα κονδύλια για την αγορά εμβολίων, αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας στα νέα δεδομένα που δημιουργεί ο κορονοϊός, κ.ο.κ. Βασική αρχή του δικαίου, στην οποία εδράζεται το δίκαιο της ανάγκης είναι αυτή που διαμηνύεται με την λατινική φράση suprema lex salvus populae est. Σε περιόδους όπου η λειτουργία του κράτους παρακωλύεται με τοιούτον τρόπο, υπέρτατο καθήκον όλων αποτελεί η συνέχιση της λειτουργίας του. Μακριά από κομματικές παρωπίδες, οφείλουμε όλοι να στηρίξουμε την εύρυθμη συνταγματικά καθορισμένη και κοινωνικά απαιτούμενη λειτουργία του κράτους μας και να αντιμετωπίσουμε συντονισμένα και συγκροτημένα, και πάντοτε στα πλαίσια των αρχών του κράτους δικαίου, τις τεράστιες προκλήσεις της εποχής που διανύουμε, με κοινωνική ευθύνη προς όφελος όλων.
Προφανώς, οι διαφωνίες του ΔΗΚΟ επί του συγκεκριμένου θέματος σε σχέση με την απόφασή του για καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού αναφέρονται όχι στην οικονομική πολιτική του κράτους (αυτή είναι ενδεχομένως η θεμιτή θέση του ΑΚΕΛ) αλλά σε θέματα αλλότρια με αυτά, τα οποία ήδη ερευνώνται από δια νόμου ορισθείσα Ερευνητική Επιτροπή, ενώ ζητήματα που αφορούν στις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή θα μπορούσαν κάλλιστα να αρθούν ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου, στα πλαίσια των παρακαταθηκών του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας που προνοεί επί τούτου συγκεκριμένη διαδικασία, χωρίς αυτή να συνδέεται, φυσικά, λογικά και νομικά, με την ψήφιση του προϋπολογισμού που αποτελεί ένα εντελώς διαφορετικό θέμα, άκρως σημαντικού για την εύρυθμη λειτουργία του κράτους. Η διαφωνία, με άλλα λόγια, δεν αφορά νομοτεχνικές διατυπώσεις σε σχέση με την οικονομική πολιτική της Κυβερνήσεως, αλλά, και επαναλαμβάνω, με αλλότρια θέματα που δεν άπτονται του ζητήματος του προϋπολογισμού, ειδικά λόγω του ότι, στον έσχατο ισχυρισμό επί του προϋπολογισμού, το θέμα που τίθεται από το ΔΗΚΟ δεν αφορά καθόλου τον προϋπολογισμό του 2021 αφού το επενδυτικό πρόγραμμα της Δημοκρατίας δεν αποτελεί πλέον μέρος του.
Αποτελεί νομική άποψη (σίγουρα όχι πανάκεια προς αποφυγή της οιασδήποτε παρεξήγησης) ότι αν και οι εξουσίες της Βουλής των Αντιπροσώπων δεν περιορίζονται ως προς την ψήφιση ή την καταψήφιση κονδυλίων του προϋπολογισμού, αυτές θα πρέπει να ενασκούνται στα πλαίσια του σεβασμού του διαχωρισμού των εξουσιών ως αυτή προβλέπεται στην προεδρική δημοκρατία που ακολουθούμε (και όχι την κοινοβουλευτική με την οποία αντίστοιχες περιπτώσεις καταψήφισης του προϋπολογισμού οδηγούν συνήθως σε πρόωρες εκλογές), η οποία χαρακτηρίζεται από το πεδίο άσκησης της εκτελεστικής λειτουργίας για την εύρυθμη λειτουργία της πολιτείας μας. Επί του προκειμένου ζητήματος, η ληφθείσα απόφαση για καταψήφιση του προϋπολογισμού δεν αφορά μέρος του και ειδικά τα μέρη εκείνα που διαχωρίζονται από τις σχετικές επιφυλάξεις και οι οποίες θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο το υπόλοιπο μέρος του προϋπολογισμού (βλ. περί Προϋπολογισμού Νόμο του 1994).
Η τοξικότητα των δημοσίων συζητήσεων δεν εκτρέφει το περί δικαίου αίσθημα, το οποίο πλήττεται με τρόπο που ενδεχομένως επηρεάσει την συμμετοχή των πολιτών στην έκφραση της λαϊκής τους κυριαρχίας στην οποία, στο τέλος της μέρας, εδράζεται η ύπαρξη και η υπόσταση του ίδιου του κράτους μας. Εν τέλει, θα πρέπει να υπάρξει πλήρης διαφάνεια και υπευθυνότητα σε σχέση με την κοινωνική μας ευθύνη ως πολίτες, πολιτικοί, δημόσια πρόσωπα και λοιπούς ασχολούμενους με την διαχείριση του Κράτους μας. Αυτό το οφείλουμε στους πολίτες, αυτό το οφείλουν αυτοί που ασχολούνται με τα κοινά προς το κοινωνικό σύνολο, αυτό αποτελεί την ευθύνη του καθενός, έκαστος εφ’ ω ετάχθη.
Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
***Η Efimerida-Cy φιλοξενεί αρθρογραφία, απόψεις και τοποθετήσεις από όλους τους χώρους και το όλο φάσμα του κοινωνικού γίνεσθαι της Κύπρου***.
Λίγες μόνο μέρες πριν την κατάληξη της μεταβατικής περιόδου για την πλήρη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζονται δυσκολίες ως προς την επίτευξη της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τελευταίες μέρες ήταν έντονες όσον αφορά στο διπλωματικό παρασκήνιο και η ενημέρωση περί των εξελίξεων παραμένει αμφίσημη, με την κατάσταση να είναι μετέωρη, ενόψει και των ακανθωδών ζητημάτων που παραμένουν ανοικτά όσον αφορά την μετά το Brexit σχέση μεταξύ των δυο πάλαι ποτέ εταίρων.
Ένα από τα «καυτά» ζητήματα που παραμένει είναι το ζήτημα της αλιείας, ήτοι της πρόσβασης ευρωπαϊκών αλιευτικών σκαφών στις θαλάσσιες ζώνες του Ηνωμένου Βασιλείου, ως ίσχυε δηλαδή προ της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί όπως ο αλιευτικός της στόλος έχει πρόσβαση στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλιώς οι Βρετανοί αλιείς δεν θα έχουν πλέον ειδική πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές για να πωλούν τα προϊόντα τους. Το Ηνωμένο Βασίλειο από την άλλη επιμένει όπως έχει τον πλήρη έλεγχο των υδάτων του για σκοπούς πρόσβασης ευρωπαϊκών αλιευτικών σκαφών, ενασκώντας την πλήρη κρατική του κυριαρχία, ως ήταν άλλωστε ο στόχος της αποχώρησής του από την Ένωση, στην οποία τα κράτη – μέλη εκχωρούν κάποιο βαθμό της εθνικής τους κυριαρχίας προς όφελος της λειτουργίας της. Στο παρόν χρονικό σημείο, τα δυο μέρη συζητούν για μια μεταβατική περίοδο πρόσβασης όπου αυτή θα μειώνεται σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου, ούτως ώστε να αποφευχθούν προβλήματα που θα προκύψουν με τον άμεσο τερματισμό πρόσβασης.
Ανοικτά παραμένουν επίσης τα ζητήματα που αφορούν τους κανόνες ανταγωνισμού αλλά και της διαδικασίας ελέγχου και επιβολής των κανόνων που θα συμφωνηθούν, του δικαιοδοτικού δηλαδή πλαισίου που θα ορίζει την επίλυση των διαφορών που προκύπτουν από την συμφωνία, εάν φυσικά αυτή επέλθει. Σε όλες τις περιπτώσεις, είναι γεγονός ότι παραμένουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των κόκκινων γραμμών των δυο πλευρών όσον αφορά τον επί ίσοις όροις ανταγωνισμό (level-playing field), το γεγονός δηλαδή ότι οι εταιρείες στις δυο πλευρές της Μάγχης θα έχουν κοινούς κανόνες που να διασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρχει αθέμιτο όφελος για κανένα σε σχέση με τους κανόνες του ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων που αφορούν το εργατικά δικαιώματα, τους κανόνες για το περιβάλλον και την κρατική στήριξη σε οργανισμούς, που αποτελούν ένα εκ των βασικών πυλώνων του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Τονίζεται εξ υπαρχής ότι σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους οπόταν και λήγει η μεταβατική περίοδος, το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιβάλουν δασμούς και συνοριακούς ελέγχους. Προς τούτο, το Βρετανικό Εμπορικό Επιμελητήριο προειδοποίησε πρόσφατα ότι οι πλείστες επιχειρήσεις δεν είναι έτοιμες για τις αλλαγές που θα επέλθουν άμεσα στο τέλος του έτους σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες. Ο χρόνος κυλάει γρήγορα και τα περιθώρια στενεύουν, αφού ακόμη και σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας, αυτή θα πρέπει να μετουσιωθεί σε ένα νομικά δεσμευτικό κείμενο το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προ της 31ης Δεκεμβρίου 2020, ενώ ανοικτό παραμένει το σενάριο έγκρισης της όποιας συμφωνίας από τα εθνικά κοινοβούλια των 27 κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανάλογα με το περιεχόμενό της, ενώ και το βρετανικό κοινοβούλιο θα πρέπει να νομοθετήσει επί μερών της όποιας συμφωνίας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήδη η Κυβέρνηση Τζόνσον έθεσε ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων Νομοσχέδιο σε σχέση με την εσωτερική αγορά, συγκεκριμένες πρόνοιες του οποίου θα επιτρέπουν στη Βρετανία να παραβιάζει ουσιαστικά κανόνες του διεθνούς δικαίου που αφορούν στις διεθνείς συνθήκες κάτι το οποίο δεν γίνεται αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από την Βουλή των Λόρδων του Ηνωμένου Βασιλείου.
Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
***Η Efimerida-Cy φιλοξενεί αρθρογραφία, απόψεις και τοποθετήσεις από όλους τους χώρους και το όλο φάσμα του κοινωνικού γίνεσθαι της Κύπρου***.
Η Τουρκία πρέπει να τεθεί ενώπιον των ευθυνών της και των υποχρεώσεών της απέναντι στη διεθνή κοινότητα και πρωτίστως απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολουθώντας τα τελευταία χρόνια μια σταθερή αναθεωρητική πολιτική, η Τουρκία επεμβαίνει με άσχημο τρόπο στα εσωτερικά ζητήματα άλλων κρατών και παραβιάζει θεμελιώδη κυριαρχικά τους δικαιώματα που άπτονται της ίδιας της κρατικής τους υπόστασης.
Η στάση της Τουρκίας άρχισε προφανώς να ενοχλεί μέλη της διεθνούς κοινότητας και δη κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό πρέπει να αξιοποιηθεί έτι περισσότερο ούτως ώστε να προχωρήσουμε από τις φραστικές καταδίκες κατά της Τουρκίας σε ουσιαστικές αποφάσεις που να επιφέρουν κόστος στην Τουρκία για τις έκνομές της ενέργειες. Φυσικά, αυτό δεν είναι αυτοσκοπός, αφού στόχος παραμένει ο τερματισμός των τουρκικών προκλήσεων στην ευρύτερη περιοχή. Όμως, η Τουρκία δεν φαίνεται να αλλάζει ρότα όσον αφορά τον αναθεωρητισμό της και τις γεωπολιτικές της ενέργειες, ενώ παραβιάζει με την δική της ιδιότυπη και παράλογη συνέπεια το διεθνές δίκαιο σε όλο το φάσμα των τεκταινομένων στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή στην οποία ευρίσκεται.
Η Τουρκία έχει ενεργό (παράνομο) ρόλο στη βάση του διεθνούς δικαίου στην περιοχή του Ναγκόρνο – Καραμπάχ, στο Ιράκ, στη Συρία, στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και επί του εδάφους της (βλέπε για παράδειγμα τις τελευταίες προκλητικές της ενέργειες στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου), στην Λιβύη και στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα (πέραν του ερευνητικού σκάφους Ορούτς Ρέις, υπάρχει πλέον και η έκδοση οδηγιών προς ναυτιλομένους (NAVTEX) σε σχέση με την αποστρατικοποίηση ελληνικών νήσων, αλλά και η σταθερή αμφισβήτηση της Τουρκίας για το καθεστώς του Αιγαίου). Γεωγραφικά αποτυπωμένα τα πιο πάνω ανοιχτά μέτωπα της Τουρκίας δημιουργούν ένα διευρυμένο επεκτατικό κύκλο με επίκεντρο την Τουρκία που, πέραν του ότι επιβουλεύεται την ανάμειξη στα εσωτερικά ζητήματα άλλων κρατών, επιθυμεί να καταστεί η περιφερειακή υπερδύναμη της ευρύτερης περιοχής στην οποία ευρίσκεται. Ένα τέτοιο γεωπολιτικό τόξο είναι αρκούντως επικίνδυνο αφ’ εαυτό, αφού διαταράσσει τις ευαίσθητες ισορροπίες που χαρακτήριζαν ανέκαθεν την εύθραυστη περιοχή μας και σίγουρα αντίκειται στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και δη στον Καταστατικό Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Παράλληλα, η Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό της μέτωπο. Ειδικά, όσον αφορά στην οικονομία της, οι τεράστιες πληθωριστικές τάσεις, η υποβάθμιση της οικονομίας της, οι εσωτερικοί πολιτικοί τριγμοί και το πολιτικό μέτωπο κατά του Ερντογάν από την αντιπολίτευση, η κατρακύλα της τουρκικής λίρας και οι παρεμβατικές πολιτικές που καταστρατηγούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, οδηγούν εκ των πραγμάτων σε μια κατά το μάλλον ή ήττον προβληματική κατάσταση για τον Τούρκο Πρόεδρο και αστάθεια στο εσωτερικό της χώρας, ο οποίος ενδεχομένως να επιθυμεί την εξωτερίκευση των εσωτερικών προβλημάτων για τον αποπροσανατολισμό του εσωτερικού μετώπου.
Έχουμε ενώπιον μας ένα σημαντικό χρονικό ορόσημο που είναι η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου 2020, στην οποία θα αξιολογηθεί η στάση της Τουρκίας. Στη Σύνοδο του Οκτωβρίου δόθηκε πίστωση χρόνου στην Τουρκία για να αλλάξει την συμπεριφορά της. Τα γεγονότα έκτοτε, όμως, καταφανώς δείχνουν ότι όχι μόνο η Τουρκία δεν άλλαξε την συμπεριφορά της αλλά την έχει κατά πολύ χειροτερέψει με τις προκλήσεις της όπως έχουν οριοθετηθεί πιο πάνω. Αυτό θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από τους ευρωπαίους ηγέτες οι οποίοι θα πρέπει να αντιληφθούν πρωτίστως ότι η στάση αυτή της Τουρκίας ουσιαστικά δεν περιποιεί τιμή για την ίδια την Ευρώπη και τις αξίες που την διακατέχουν. Η ρητορική πλέον κατά της Τουρκίας δεν αρκεί για να πείσει την Τουρκία να αλλάξει την παραβατική της συμπεριφορά, ακόμη και απέναντι σε αυτήν την ίδια την Γερμανία, που στο Συμβούλιο Οκτωβρίου προτίμησε (και έπεισε) τα περί της θετικής ατζέντας σε σχέση με την Τουρκία και φυσικά την Γαλλία, με την οποία η Τουρκία έρχεται πλέον σε πλήρη ρήξη, ειδικά μετά τις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου κατά του Μακρόν.
Ο τουρκικός αναθεωρητισμός προσβάλλει τις κοινές αξίες της διεθνούς κοινότητας και ειδικότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δοκιμάζει τις αντοχές μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κάνει έντονες συστάσεις σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις σε διάστημα ενός μηνός (Έκτακτη Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 1-2 Οκτωβρίου, Σύνοδος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 15-16 Οκτωβρίου και έκτακτη τηλεδιάσκεψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 29 Οκτωβρίου), με την Τουρκία να μην τις λαμβάνει προφανώς υπόψη αλλά αντιθέτως να εντείνει την στρατηγική των προκλήσεων της. Η προειδοποίηση πλέον για την Τουρκία εκφράζεται σε αυτό που δήλωσε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ: «Προσφέραμε στην Τουρκία έναν καθαρό δρόμο, ώστε να εργαστεί προς μια θετική ατζέντα. Μέχρι τώρα, η Τουρκία δεν έχει επιλέξει τον δρόμο αυτό. Καταδικάζουμε την πρόσφατη μονομερή ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο – προκλήσεις και ρητορικές, οι οποίες είναι απολύτως απαράδεκτες. Θα έχουμε την ευκαιρία να επιστρέψουμε στο θέμα αυτό τον Δεκέμβριο.»
Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Efimerida-Cy 